Problemem prawnym stosunkowo często poruszanym w przestrzeni medialnej jest zagadnienie odpowiedzialności zarządcy drogi za powstałe uszkodzenia, w szczególności pojazdów mechanicznych. Zdecydowanie rzadziej analizowana jest kwestia odpowiedzialności o wektorze przeciwnym, tj. ponoszonej przez korzystającego z infrastruktury, w tym w celach zawodowych, za uszkodzenie infrastruktury drogowej. Odpowiedzialność ta występuje w trzech płaszczyznach prawnych: karnej, administracyjnej i cywilnej.

W artykule omawiamy jakie przepisy regulują kwestię zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oraz jakie są różnice między pojęciami „droga” oraz „pas drogowy”.

Zgodnie z art. 32 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tzw. specustawa drogowa) do oddawania do użytkowania drogi stosuje się przepisy ustawy Prawo budowlane.

Ustawa z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. Nr 106, poz. 675), wprowadziła do ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, zwanej dalej u.d.p., definicję kanału technologicznego oraz związane z tym pojęciem przepisy.

Rozwój infrastruktury drogowej, z założenia nie jest celem, który pozostaje wyłącznie w sferze interesu publicznego. Również podmioty prywatne mogą być zainteresowane modernizacją drogi np. prowadzącej do siedziby ich przedsiębiorstwa, a pozostającej w zasobie dróg gminnych albo powiatowych, partycypując finansowo w realizacji takiego zamierzenia inwestycyjnego. W ramach artykułu omówione zostaną formuły prawne umożliwiające zawiązanie takiej współpracy wraz ze wskazaniem korzyści oraz ryzyk z nich wynikających.

Zarządcy dróg zobowiązani są m.in. do ich utrzymania, a więc zapewnienia realizacji robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym także odśnieżania i zwalczania śliskości zimowej (art. 19 ust. 1 i 20 ust. 4 w zw. z art. 4 pkt 20 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych). Jak wskazuje NSA w wyroku z dnia 15 stycznia 2016 r., II OSK 1178/14, regułę tę należy uznać za ogólną i podstawową, od której ewentualne wyjątki ustanowione są w innych aktach prawnych.

Rozstrzygnięcie, czy w danym wypadku mamy do czynienia z przebudową, czy z remontem drogi, wymaga uwzględnienia specyfiki robót budowlanych wykonywanych przy tego rodzaju obiektach. Stąd wykonanie nowej nawierzchni drogi nie może być uznane za zmianę jej parametru technicznego. Jeżeli droga była utwardzona betonem, czy kruszywem bądź żwirem, a następnie, w wyniku robót budowlanych, została pokryta warstwą asfaltu, to należy te roboty zakwalifikować jako remont drogi.

Modernizacja dróg gminnych stanowi element zadania ciążącego na każdej gminie mocą art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 713). Powyższe skutkuje koniecznością sukcesywnego udzielania przez gminy zamówień na modernizację dróg lokalnych. Taki stan skłania do poszukiwania rozwiązań, które umożliwią połączenie sił z innymi gminami, m.in. w celu ograniczenia kosztów oraz profesjonalizacji udzielania zamówień na realizację tychże robót.  

Pozostawienie przez wykonawcę niedokończonych robót drogowych stanowi istotną niedogodność, m.in. wydłuża okres oczekiwania na zakończenie inwestycji. Maksymalnemu skróceniu tego okresu służyć może wybranie kolejnego wykonawcy bez organizowania przetargu. W sposób wyraźny taka możliwość wynika z przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2021 r.

Wprowadzony przez polskiego ustawodawcę system zezwoleń, uniemożliwiając swobodny ruch pojazdów po niektórych drogach, narusza przepisy art. 3 i 7 dyrektywy 96/53 Rady 96/53/WE z dnia 25 lipca 1996 r. ustanawiającej dla niektórych pojazdów drogowych, poruszających się na terytorium Wspólnoty, maksymalne dopuszczalne wymiary w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalne dopuszczalne obciążenia w ruchu międzynarodowym – nie tylko w odniesieniu do ruchu międzynarodowego w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także w zakresie ruchu krajowego.