Prowadzenie inwestycji drogowych i budowlanych często niesie ze sobą zagrożenie dla gleby i dla roślin, a szczególnie dla drzew i krzewów. Wykorzystywanie ciężkiego sprzętu, składowanie materiałów budowlanych czy prowadzenie robót ziemnych może bowiem negatywnie wpływać na środowisko przyrodnicze, na jakość i stan gleby oraz na kondycję i stabilność drzew.
Dewastacja elementów przyrodniczych na terenach zurbanizowanych prowadzi do wielu negatywnych skutków, poczynając od obniżenia estetyki krajobrazu, poprzez pogorszenie warunków fitosanitarnych miast, aż po konieczność zwiększenia nakładów finansowych na regenerację terenu po budowie i nowe nasadzenia roślinne. Dlatego należy zaplanować ich ochronę od początku działań inwestycyjnych, uwzględniając wartość przyrodniczą zasobów roślinnych, planując sposoby minimalizacji naruszenia terenu, prawidłowej selekcji drzew i innych roślin, określając metody zabezpieczenia roślin, a w razie konieczności ich wycięcia – ustalając formę i zakres kompensacji przyrodniczej. W wielu krajach europejskich i w Ameryce problem ochrony środowiska jest zintegrowany z procesem inwestycyjnym, a dbałość o istniejącą zieleń stała się sprawą zasadniczą podczas robót budowlanych.
Ochrona drzew i gleby
W Polsce problem ochrony środowiska w trakcie inwestycji jest ujęty w kilku dokumentach prawnych w sposób zbyt ogólnikowy. Zgodnie z artykułem 82.1. ustawy o ochronie przyrody: prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych, prowadzone w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów na terenach zieleni lub zadrzewieniach, powinny być wykonywane w sposób najmniej szkodzący drzewom lub krzewom.
Również ustawa Prawo ochrony środowiska nakazuje zapewnić oszczędne korzystanie z terenu w trakcie przygotowania i realizacji inwestycji (art. 74.1). Zadanie to (na podst. pkt 2 art. 74) należy do projektantów tudzież organów administracji ustalających zasady zabudowy i zagospodarowania terenu oraz do organów administracji właściwej do spraw wywłaszczania nieruchomości. Zgodnie z artykułem 75.1: w trakcie prac budowlanych inwestor realizujący przedsięwzięcie jest obowiązany uwzględnić ochronę środowiska na obszarze prowadzenia prac, a w szczególności ochronę gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych.
Podczas prowadzenia prac budowlanych dopuszcza się przekształcenia elementów przyrodniczych w zakresie koniecznym dla przeprowadzenia inwestycji. Jednak jeśli ochrona przyrody nie jest możliwa, należy podjąć działania mające na celu naprawę wyrządzonych szkód, a w szczególności kompensację przyrodniczą (art. 75.2–3), którą rozumie się jako: zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych.
Przepisy ustawy Prawo budowlane (rozdz. 3, art. 22) określają, że obowiązek właściwego zabezpieczenia elementów środowiska przyrodniczego, w tym gleby próchnicznej oraz istniejących drzew i krzewów, spoczywa na wykonawcy robót. Inwestor zobowiązany jest dopilnować, aby wykonawca robót zabezpieczył drzewa i krzewy w sposób gwarantujący ich skuteczną ochronę przed uszkodzeniami. Niedopełnienie obowiązku właściwego zabezpieczenia drzew oraz krzewów na terenie inwestycji i spowodowanie uszkodzenia lub całkowitego zniszczenia drzew i krzewów naraża wykonawcę prac na karę pieniężną.
Przy tak ogólnym ujęciu trudno egzekwować przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym. Ustawy nie nakładają na inwestora obowiązku oceny wartości przyrodniczych terenu przed realizacją inwestycji ani nadzoru prawidłowości zabezpieczenia roślin i gleby w trakcie budowy, jak również kontroli stanu zieleni po zakończeniu procesu budowlanego. W rezultacie stan polskich drzew na terenach inwestycyjnych pozostawia wiele do życzenia, a obumarcie drzewa kilka lat po zakończeniu budowy rzadko kojarzy się z uszkodzeniami i zaniedbaniami procesu budowlanego.
W krajach europejskich okres monitoringu drzew po zakończeniu inwestycji trwa od 3 do 5 lat, dlatego inwestor dokłada wszelkich starań, by
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
