Diagnoza drzew obejmuje ocenę kondycji zdrowotnej, witalności albo statyki drzewa z uwzględnieniem aspektu bezpieczeństwa. Pierwsze zagadnienia dotyczą funkcji fizjologicznych roślin, a ostatnie – funkcji mechanicznych. Zasady i kryteria oceny statyki drzew, a raczej prawdopodobieństwa ich złamania i wywrócenia omówiono w cyklu artykułów zamieszczonych w poprzednich numerach czasopisma. Niniejszy poświęcono zasadom prawidłowego diagnozowania choroby i witalności drzew.
Kiedy mówimy o chorobie a kiedy o witalności?
Prawidłowy wzrost i rozwój rośliny jest wynikiem przebiegających w jej organizmie procesów fizjologicznych i biochemicznych, wzajemnie ze sobą powiązanych i pozostających w dynamicznej równowadze. Na roślinę stale oddziałuje jej środowisko życia. Wszelkie dłużej działające niekorzystne czynniki środowiska, wywołując stres, mogą stać się czynnikami chorobotwórczymi. Chorobą rośliny można więc określić dłużej trwające naruszenie równowagi w jej czynnościach życiowych. W fitopatologii leśnej za chorobę uważa się zaburzenie funkcji fizjologicznych drzewa w ekosystemie, prowadzące do nieodwracalnych zmian strukturalnych (morfologicznych, anatomicznych i fizjologicznych), które są widoczne na drzewie w formie objawów chorobowych.
Przyczyną choroby jest obecność czynnika chorobotwórczego, który zakłóca procesy życiowe rośliny. Czynniki chorobotwórcze mogą mieć podłoże genetyczne lub pochodzenie abiotyczne i wówczas są to czynniki nieinfekcyjne. Czynniki biotyczne natomiast, zwane patogenami, to czynniki infekcyjne. Częstym czynnikiem nieinfekcyjnym osłabiającym kondycję drzewa jest susza. Niedobór substancji pokarmowych czy alkaliczny odczyn gleby może zaburzać funkcje fizjologiczne, wzrost i rozwój drzew. Pierwsze symptomy świadczące o tych zaburzeniach to utrata turgoru, deformacje i przebarwienia liści. Nieinfekcyjny charakter mają choroby drzew spowodowane przez substancje szkodliwe w glebie i powietrzu, promieniowanie UV, lokalne źródła gorąca, zasolenie, zakurzenie, sedymentacja (osiadanie) wapna z powietrza na liściach czy herbicydy. Wymienione czynniki mogą powodować uszkodzenia nadziemnych części drzewa: liści, konarów czy pnia. Również mróz uszkadza tkanki i sok wewnątrzkomórkowy drzew, prowadząc zamierania tkanek i powstawania tzw. fałszywej twardzieli. Czynniki biotyczne to głównie grzyby pasożytnicze, wirusy, pierwotniaki i bakterie, ale również roztocza czy szkodniki owadzie. Mogą uszkadzać części nadziemne (liście, pędy) i podziemne (korzenie) drzewa, a nawet prowadzić do zamierania.
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
