Zgodnie z art. 20 pkt 16 ustawy o drogach publicznych do zarządcy drogi należy utrzymanie zieleni przydrożnej – w tym sadzenie i usuwanie drzew. Podstawą do wycięcia są drzewa stanowiące zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Artykuł opisuje wady drewna i uszkodzenia drzew grożących złamaniem.
Zdrowe i stabilne drzewa rosnące w przestrzeni zurbanizowanej pełnią wiele ważnych funkcji. Jednak drzewa osłabione i uszkodzone mogą się złamać lub wywrócić, stanowiąc zagrożenie dla ludzi i ich mienia. Aby temu zapobiec, właściciele drzew są zobowiązani do dbałości o ich stan przez regularną obserwację ich wad i uszkodzeń oraz ocenę poziomu ryzyka wypadku. Poprawną diagnozę mogą przeprowadzić jedynie eksperci posiadający specjalistyczną wiedzę arborystyczną i z zakresu brakarstwa leśnego, o wadach drewna i ich wpływie na osłabienie stabilności drzew. Jednak pewne cechy, zwłaszcza mające charakter nagłych zmian, może zaobserwować także administrator terenu po uprzednim zdobyciu podstawowej wiedzy, którą autorzy przedstawią w niniejszym artykule.
Ocena drzew miejskich
Drzewa miejskie zaczęto poddawać ocenie pod kątem zagrożenia złamaniem i wywróceniem stosunkowo niedawno, bo przed czterdziestu laty. Tymczasem w leśnictwie problem ten był rozpoznany i monitorowany w sposób oparty na naukowych podstawach od co najmniej stulecia, a pierwsze historyczne wzmianki dotyczące tego zagadnienia pochodzą z końca XVI wieku (Kimbar 2011). Wybrane elementy brakarstwa leśnego z zakresu oceny jakościowej – występowanie, zakres, ilość i rodzaje określonych wad drewna – wykorzystywane są w arborystyce do oceny prawdopodobieństwa wywrócenia się drzewa lub jego złamania. W leśnictwie i drzewnictwie wady drewna wykorzystywane są na potrzeby klasyfikacji surowca drzewnego, czyli oceny jego jakości i wartości, a w dalszej kolejności także potencjalnych kierunków zastosowań, natomiast w arborystyce te same „wady drewna” stanowią podstawowy element służący ocenie ryzyka i identyfikacji drzew zagrażających bezpieczeństwu. Podczas gdy w brakarstwie leśnym wyróżnia się 7 grup wad drewna (sęki, pęknięcia, wady budowy, wady kształtu, zabarwienia, zgnilizny i uszkodzenia mechaniczne), w arborystyce mówi się o „wadach budowy drzew”, co z punktu widzenia nauk leśnych jest daleko idącym uogólnieniem. Tu opracowano listę cech (checklist) branych pod uwagę w ocenie stabilności drzew miejskich. Pierwsze klasyfikacje powstały w latach 70. ubiegłego wieku i opierały się na tradycyjnym podziale wad drewna. Późniejsze odejście od tradycyjnego podziału spowodowało wiele problemów, między innymi przyczyniło się do błędnego nazywania wad i mylenia pojęć. Poniżej przedstawiono wybrane wady drewna, które można zaobserwować na drzewach rosnących w miastach.
Pęknięcia
Pęknięcia to istotna wada, która może, ale nie musi świadczyć o zagrożeniu złamaniem się lub wywróceniem drzewa. Termin „pęknięcia” jest w ocenie drzew miejskich wyraźnie nadużywany. Określa się tak błędnie wszelkie podłużne lub poprzeczne bruzdy, rysy, fałdy czy nawet zakorki na pniu, niezależnie od ich specyfiki i przyczyny powstania.
Najczęściej spotykanym uszkodzeniem drzew miejskich i rosnących przy drogach są pęknięcia mrozowe i uszkodzenia piorunowe.
Pęknięcia mrozowe definiuje się jako przerwanie ciągłości włókien drzewnych na kierunku stycznym drewna okrągłego (szczelina przebiega w podłużnej, promieniowej płaszczyźnie pnia) wywołane działaniem niskich temperatur. Główne przyczyny powstawania pęknięć mrozowych to wysoki gradient
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.