JESIENNE ROBOTY UTRZYMANIOWE POBOCZY DRÓG – CO KONIECZNIE NALEŻY ZAPEWNIĆ

Ważnym celem robót jesiennych jest zapewnienie należytego odwodnienia drogi z powodu zwiększonych opadów atmosferycznych [2].

           Do jesiennych robót utrzymaniowych należą przede wszystkim:

• uszczelnienie korony drogi przed przesiąkaniem w głąb korpusu wód atmosferycznych,
• zapewnienie należytego odwodnienia tzw. torowiska drogowego,
• zabezpieczenie odcinków przełomowych,
• przygotowanie do utrzymania drogi w zimie,
• odtworzenie (odmalowanie) oznakowania poziomego,
• utrzymanie we właściwym stanie poboczy drogi,
• roboty utrzymaniowe o charakterze ciągłym.

 

Roboty utrzymaniowe wykonywane są bez przerwy w okresie całego roku, niezależnie od warunków atmosferycznych. Większość z nich wykonuje się nieprzerwanie w co najmniej trzech porach roku (wiosną, latem i jesienią), z tym że prace, które są najbardziej charakterystyczne, dla danej pory roku, zmieniają się. Określenie nazw pór roku w odniesieniu do robót utrzymaniowych, ze względu na zmiany klimatyczne, pełni często funkcje umowne. Decydujące są warunki atmosferyczne i potrzeby wynikające ze stanu nawierzchni jezdni [2].

Przez jesienne utrzymanie jezdni rozumiemy prace wykonywane w celu zagwarantowania ciągłości i bezpieczeństwa ruchu niezależnie od warunków klimatycznych, i atmosferycznych w okresie jesieni oraz wczesnej zimy.

Roboty jesienne trudno jest niekiedy zaplanować ze względu na częste zmiany warunków atmosferycznych oraz z uwagi na to, że w okresie tym występuje bardzo często ujemna temperatura, utrudniająca prowadzenie prac drogowych. Prace te prowadzi się zwykle w porze dnia.

           

Jesienne prace utrzymaniowe obejmują:

• zapewnienie odprowadzania wody,
• konserwację nawierzchni drogowej,
• odnowienie oznakowania poziomego,
• przygotowanie obiektów drogowych do eksploatacji w okresie zimy.

Odtworzenie oznakowania poziomego
Do otworzenia (odmalowania) oznakowania poziomego służą maszyny zwane malowarkami (fot. 1), które wykorzystywane są do malowania znaków poziomych na jezdni, takich jak linie rozgraniczające pasy drogowe, linie warunkowego zatrzymania, linie oznaczające brzeg jezdni, przejścia dla pieszych, martwe pola, itp. Malowarki w zależności od przeznaczenia mają różne wyposażenie, różnią się też wielkością. Małe malowarki obsługiwane są ręcznie. Duże maszyny montowane są na podwoziach samochodów dostawczych lub ciężarowych z możliwością realizacji malowania różnymi metodami (farba zimna, gorąca, masy termoplastyczne) [2].

Oznakowaniu poziomemu podlegają na całej długości drogi krajowe i wojewódzkie o szerokości jezdni wynoszącej 6 m i większej. Na drogach o szerokości mniejszej niż 6 m, a także na drogach gminnych i powiatowych zakres oznakowania może być ograniczony przez organ zarządzający ruchem do miejsc niebezpiecznych. 

Ze względu na grubość użytego materiału oznakowanie pozimowe dzieli się na [2]:

• cienkowarstwowe, wynoszące od 0,3 do 0,8 mm,
• grubowarstwowe, wynoszące od 0,9 do 3,5 mm,
• punktowe elementy odblaskowe do 25 mm.

 

Do oznakowania cienkowarstwowego stosuje się farby rozpuszczalnikowe, wodorozcieńczalne i chemoutwardzalne, nakładane na mokro. Grubowarstwowe oznakowanie  wykonane jest przy użyciu mas chemoutwardzalnych, mas termoplastycznych, materiałów prefabrykowanych, wśród których wyróżnia się między innymi: odblaskowe taśmy nieprofilowane i profilowane. Punktowym elementem odblaskowym  powinna być naklejana, kotwiczona lub wbudowana w nawierzchnię płytka z materiału wytrzymującego przejazdy pojazdów samochodowych, zawierająca element odblaskowy, umieszczony w ten sposób, aby zapewniał widzialność w nocy, a także w czasie opadów deszczu.

W celu uzyskania widzialności oznakowania w nocy stosuje się mikrokulki szklane lub ceramiczne o odpowiednim współczynniku załamania światła, które sypie się lub narzuca pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami w stanie ciekłym. W przypadku potrzeby uzyskania właściwości antypoślizgowych, do posypywania stosuje się materiały uszorstniające z naturalnego bądź sztucznego twardego kruszywa.

W celu dokładnego wykonania poziomego oznakowania drogi, wykonuje się tak zwane przedznakowanie. Znaki te, w postaci cienkich linii lub kropek, należy wykonać nietrwałą farbą, np. silnie rozrzedzoną rozpuszczalnikiem.

Czas schnięcia nie może przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, a w żadnym przypadku nie może przekraczać dwóch godzin w przypadku wymalowań nocnych i jednej godziny w przypadku wymalowań dziennych [2].

Do oznakowania poziomego jezdni stosuje się i wyłącznie materiały atestowane, bezpieczne dla środowiska naturalnego.  

Odnowę oznakowania poziomego wykonują specjalistyczne brygady wyposażone w [2]:

• szczotki mechaniczne – odmiatarki (zaleca się, aby były wyposażone w urządzenie odpylające) oraz szczotki ręczne,
• sprężarki,
• malowarki samojezdne,
• pistolet ręczny do malowania,
• sprzęt do badań, np. grzebień do pomiaru grubości warstwy naniesionej farby.

 

Wszystkie prace powinny być wykonane przy użyciu samojezdnej malowarki z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi, ewentualnie z materiałem uszorstniającym. W przypadku prac o mniejszym zakresie wielkość, wydajność i jakość sprzętu można dostosować do zakresu, i rozmiaru robót.

Dla zapewnienia właściwej jakości prowadzonych robót, prace te należy wykonywać tylko w sprzyjających warunkach atmosferycznych, a w czasie wykonywania oznakowania temperatura powietrza i nawierzchni powinna wynosić od 5°C do 35°C, natomiast wilgotność względna powietrza powinna wynosić nie więcej niż 80%.

Okresy trwałości oznakowania poziomego uzależnione są od rodzaju materiału, grubości i technologii nanoszenia na nawierzchnię drogi i wynoszą od 1 roku (farby rozpuszczalnikowe i chemoutwardzalne) do 5 lat (nakładane masy termoplastyczne i taśmy odblaskowe, wbudowane w warstwę ścieralną) [2].

 

Pojemność zbiornika na farbę w malowarkach na ogół nie przekracza 1 m³. Może być także stosowane malowanie ręczne (przy użyciu specjalnej lancy) np. barier, znaków, pasów na przejściach dla pieszych, itp. Załogę malowarki stanowi zwykle kierowca-operator oraz pracownicy wykonujący prace pomocnicze, takie jak odmiatanie miejsc, które mają być pomalowane, kierowanie ruchem, ustawianie pachołków ostrzegawczych.

Poszczególne zespoły malowarki są mocowane na ramie nakładanej na skrzynię ładunkową samochodu dostawczego lub ciężarowego, albo stanowią integralną część podwozia dedykowanego pod malowarkę [2].

Malowarki służące do pokrywania nawierzchni farbą chlorokauczukową wyposażone są dodatkowo w palniki gazowe, służące do podgrzewania zbiorników z farbą oraz w zbiorniki na piasek kwarcowy, którym pokrywa się świeżo namalowane znaki poziome. Pokrywanie świeżo namalowanych znaków poziomych piaskiem kwarcowym ma na celu uzyskanie efektu odbijania wysyłanego przez reflektory samochodowe światła od znaków poziomych znajdujących się na jezdni, uzyskując tym samym efekt odblasku [2].

Utrzymanie poboczy z wykorzystaniem karczownic
Nieregularne koszenie wysokich traw – zwłaszcza w trudnych warunkach terenowych – wymaga zastosowania właściwie dobranych kosiarek, których ostrza, silnik oraz konstrukcja są przeznaczone do szybkiego i zarazem dokładnego koszenia traw dziko rosnących, roślin o grubych łodygach, a nawet krzewów i pni o niedużym przekroju.

Wszystkie te parametry spełniają japońskie karczownice OREC [1].

OREC Co., Ltd. jest japońskim producentem innowacyjnych maszyn do pielęgnacji zieleni w branży komunalnej, dla rolnictwa, sadownictwa i ogrodnictwa. Wszystkie maszyny powstają w Japonii według wyśrubowanych japońskich standardów jakości i cieszą się uznaniem profesjonalistów na całym świecie, między innymi we Francji, Niemczech, Włoszech, krajach Beneluksu, Szwajcarii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii, Islandii, Australii, Słowenii, na Węgrzech i Łotwie. Jedną z grup produktowych OREC są karczownice. Niezawodne i trwałe kosiarki rotacyjne, bijakowe i traktorowe do wysokich traw wyposażone są między innymi w niezawodne silniki japońskich producentów oraz części tnące wykonane z najlepszej hartowanej stali.

Głównymi użytkownikami karczownic ORECsą firmy komunalne zajmujące się pielęgnacją i porządkowaniem obszarów zielonych, sadownicy, rolnicy, właściciele winnic i farm fotowoltaicznych, itp., którzy potrzebują maszyn o solidnej konstrukcji, niezawodnych w wieloletniej pracy w trudnych warunkach, łatwych w obsłudze, i serwisowaniu oraz zapewniających rentowność eksploatacji [1].

Karczownice bijakowe
Do karczowania wysokich traw z rozdrabnianiem pokosu, koszenia i mulczowania gęstych traw bez względu na ich wysokość, karczowania krzewów i pni drzew o niewielkiej średnicy przeznaczone są kosiarki karczownice bijakowe wyposażone w solidny bęben z uchylnymi nożami, jak HRC673 H (silnik Honda 9 KM), HR672H  (silnik Honda 9KM), HR812H (silnik Honda 11KM) o szerokości roboczej odpowiednio 65/65/80 cm.

Wysoką wydajność i efektywność pracy zapewnia kluczowy element konstrukcji, czyli bęben z 38 lub 46 uchylnymi nożami wraz z możliwością ustawienia wysokości koszenia w zakresie 2–11 cm. Wygodna kierownica z regulacją w 2 płaszczyznach (ponadto 4 pozycje wysokości, 5 pozycji bocznych) znacznie ułatwia manewrowanie maszyną na poboczach dróg oraz wokół drzew w sadach czy szkółkach leśnych, w wąskich przejściach między rzędami winorośli, na farmach fotowoltaicznych. W tej grupie karczownic wyróżnia się HRC673 H– maszyna wyposażona w gąsienicowy układ jezdny (triangle crawler) oraz silnik Honda z pompą do ciągłego podawania oleju, który jest przeznaczony do maszyn pracujących na stromych, wysokich zboczach [1].

Karczownica bijakowa HRC673H na gąsienicach
Jest to wyjątkowa maszyna do pracy przez okrągły rok, niezależnie od warunków pogodowych. Karczownica HRC673H   (fot. 2) o szerokości roboczej 65 cm, wyposażona w niezawodny silnik Honda o mocy 9 KM (pojemność skokowa 270 cm³) z pompą do ciągłego podawania oleju, wyposażona w skrzynię biegów (3 biegi do przodu – do 3,32 km/h  oraz 1 do tyłu – 0,90 km/h) z blokadą mechanizmu różnicowego i gąsienicowy układ jezdny, tzw. triangle crawler, wyróżnia się doskonałą przyczepnością do podłoża. Z łatwością pokonuje nierówności terenu i jest rekomendowana do koszenia wysokich traw na poboczach dróg, na pochyłościach rowów melioracyjnych czy wałów przeciwpowodziowych [1].

Karczowanie roślin – wysokich traw, krzewów, a nawet pni drzew o niewielkiej średnicy – zapewnia solidny bęben z 38 uchylnymi nożami wykonanymi ze stali najwyższej jakości. Ścina i rozdrabnia jednocześnie roślinność na wysokości od 2 do 11 cm (regulacja wysokości koszenia) i w efekcie przywraca terenowi wartość użytkową oraz bezpieczeństwo w przypadku poboczy dróg.

HRC673H jest wyposażona w rozwiązania techniczne, które zapewniają stabilność i łatwą pracę bez większego wysiłku. Część napędowa jest wyposażona w automatyczną blokadę toru jazdy, która zwiększa przyczepność gąsienic do podłoża i eliminuje ślizganie się maszyny, zaś blokada pojedynczego toru jazdy ułatwia sterowanie. Kierownica, regulowana w 2 płaszczyznach, sprawia także, że maszyna jest zwrotna i łatwa w obsłudze w trudnych warunkach.

Tabela 1

Dane techniczne karczownicy HRC673H [1]

Karczownica bijakowa HRC672H
Karczownica bijakowa HRC672H   (fot. 3)z kołowym układem jezdnym to maszyna o solidnej konstrukcji, zwrotna, łatwa w obsłudze i wyposażona w wydajny system tnący – bęben z 38 uchylnymi nożami wykonanymi ze stali najwyższej jakości. System ten pełni 2 funkcje: kosi wysokie trawy, zarośla i krzewy oraz mulczuje pokos, który, pozostawiony na powierzchni, szybko przekształca się w naturalny nawóz [1].

Wysokość części tnącej jest regulowana w zakresie 2–11 cm, co zapewnia dostosowanie parametrów maszyny do panujących warunków i oczekiwanego efektu. Łatwą obsługę HRC672H i manewrowanie na poboczach dróg zapewnia wygodna kierownica, szerokie koła z wysokim bieżnikiem oraz skrzynia biegów z 3 biegami w przód i 1 w tył.

Tabela 2

Dane techniczne karczownicy HRC672H [1]

Karczownica bijakowa HR812H
Nieuprawiona ziemia, przydrożne rowy, nabrzeża, wysokie zbocza, zarośla, krzewy, grząska ziemia, wysoka trawa i chwasty to naturalne środowisko pracy dla niezawodnej i wydajnej karczownico-kosiarki bijakowej OREC HR812H (fot. 4).

Karczownica HR812H o szerokości roboczej 80 cm jest maszyną o większej mocy i przeznaczoną do szybkiego karczowania większych powierzchni. Wysoką wydajność zapewnia jej silnik Honda GX340 o mocy 11 KM, przekładnia mechaniczna z blokadą mechanizmu różnicowego i bardzo wydajny system tnący. Dzięki solidnej konstrukcji zamkniętej w kompaktowych wymiarach, karczownica bez wahania pokonuje nadbrzeża, wysokie zbocza czy od dawna nieuprawiany obszar. Szerokie koła z wysokim bieżnikiem stabilnie prowadzą maszynę w każdym terenie, a przede wszystkim na grząskim gruncie. Łatwe manewrowanie maszyną zapewniają 3 biegi w przód i 1 do tyłu, a przede wszystkim regulowana kierownica z 4 pozycjami ustawiania wysokości i 5 pozycjami ustawień bocznych zapewniając tym samym precyzyjne dostosowanie pracy do warunków pracy i preferencji operatora. Karczownica HR812H  jest przeznaczona do koszenia, wycinania, karczowania nie tylko wysokich traw, ale przede wszystkim zarośli, chwastów o zdrewniałych łodygach oraz krzewów. Bęben zbudowany z 46 uchylnych ostrzy z japońskiej stali wyciętych w kształcie litery „Y” pokonuje również niewielkie pnie ściętych drzew, które przeszkadzają w zagospodarowaniu terenu. Dodatkowo, ostrza ustawiane na wysokości od 2 do 11 cm rozdrabniają pokos, produkując w ten sposób ekologiczny nawóz, który może być pozostawiony na danym terenie lub zebrany i zutylizowany w inny sposób [1].

Tabela 3

Dane techniczne karczownicy HR812H [1]

 

Karczownica traktorowa RM982F
W przypadku miejsc, gdzie w wysokiej trawie mogą się znajdować kamienie, rury, butelki itp., czyli elementy często spotykane na poboczach dróg, warto rozważyć zastosowanie karczownicy traktorowej RM982F  (fot. 5), której system tnący jest wyjątkowo odporny na kontakt z przeszkodami. Noże kosiarek wysięgnikowych w tych samych warunkach mogą zostać uszkodzone, a ich wymiana na nowe wiąże się z dużymi kosztami.

RM982F  to wygodna maszyna traktorowa o kompaktowej, solidnej konstrukcji ramowej i z dwucylindrowym silnikiem Kawasaki FS691V (moc maks. 15,4 kW, zwiększone smarowanie). Sprawne poruszanie się po dużym terenie i przede wszystkim po terenie pochyłym zapewnia napęd 4WD, nisko osadzony środek ciężkości, przekładnia hydrostatyczna z systemem HST (zapewnia płynną zmianę biegów) i pompa hydrauliczna renomowanej marki KYB. Stabilną przyczepność do podłoża zwiększają szerokie koła z wysokim bieżnikiem. Dzięki tym rozwiązaniom technicznym RM982F jest z powodzeniem stosowana do koszenia nasypów wzdłuż autostrad, skarp, górskich łąk, wałów przeciwpowodziowych, a nawet stoków narciarskich [1].

Ceniona jest przez użytkowników za szybkość i dokładność karczowania. Maszyna o szerokości roboczej 97,5 cm jest wyposażona w nóż rotacyjny z uchylnymi ostrzami, którego wysokość można dostosować do warunków i pożądanego efektu w zakresie 5–12 cm. Cała część tnąca jest wykonana ze specjalnie hartowanej stali, dzięki czemu z łatwością wycina bardzo gęste zarośla, wysokie trawy, krzewy i niewielkie drzewka.

Tabela 4

Dane techniczne karczownicy traktorowej RM982F [1]

Pielęgnacja drzewostanu rosnącego w pasach drogowych
Do pielęgnacji drzewostanu rosnącego w pasach drogowych służą między innymi rębaki, wykorzystywane do profesjonalnego użytkowania, są łatwe i bezpieczne w obsłudze, wydajne oraz niezawodne przez lata eksploatacji. Rębak jest najlepszym narzędziem do szybkiego rozwiązania problemu transportu gałęzi, których stosy są efektem sezonowego przycinania drzew i krzewów, wichur czy też powstają wskutek przygotowywania terenu pod budowę dróg.

Za przekształceniem gałęzi i innego rodzaju surowca drzewnego w zrębek przemawia nie tylko aspekt estetyki otoczenia oraz utrzymanie ładu w środowisku, ale przede wszystkim czynnik ekonomiczny – znacznie niższe koszty transportu zrębka, ewentualnego składowania, a także szeroki potencjał na jego praktyczne zastosowanie.

Kilka sposobów wykorzystania zrębka [1]:

• Zależnie od właściwości drzewa i jakości zrębka:

• biomasa przemysłową i opałową,
• do produkcji płyt pilśniowych i wiórowych (w przemyśle meblarskim);
• do wędzenia i grillowania, np. mięs i wędlin, ryb, serów w przemyśle spożywczym (zrębek olchowy jest stosowany do każdego rodzaju mięs i ryb; bukowy – do wieprzowiny, jagnięciny, cielęciny, ryb i drobiu; dębowy – do wołowiny, ryb i drobiu; zrębek z drzew owocowych jak czereśnia, śliwa, jabłoń, grusza – jest idealny do wędzenia i grillowania mięs czerwonych, drobiu i ryb (w przemyśle spożywczym),
• do produkcji masy celulozowej (w przemyśle celulozowo-papierniczym).

• Ściółkowanie podłoża pod drzewami, krzewami i innymi roślinami np. w parkach i ogrodach. Warstwa zrębka, tak jak i kory, zapewnia dotlenienie gleby, zatrzymuje wilgoć w podłożu, ogranicza wzrost i rozprzestrzenianie się chwastów.
• Dekoracja wybranych miejsc w ogrodach i parkach, na skwerach (zamiast kory).
• Zasilanie kompostowników – uzyskaną z nich rozłożoną biomasę można stosować do odżywiania i użyźniania terenów zielonych.

Rębak GTS 1300
Rębak GTS 1300  (fot. 6) z niezawodnym silnikiem Honda jest rekomendowany profesjonalistom odpowiedzialnym za pielęgnację zieleni na poboczach dróg oraz zajmującym się utrzymaniem porządku na terenach osiedli mieszkaniowych, ośrodków rekreacyjno-sportowych i wypoczynkowych, w parkach, a także publicznych ogrodach. Jest to wydajna maszyna umożliwiająca sprawne uporządkowanie ściętych drzew i gałęzi poprzez znaczne zmniejszenie ich objętości i szybkie przygotowanie do wywiezienia w zaplanowane miejsce [1].

Rębak GTS 1300 przeznaczony jest do rozdrabniania gałęzi mokrych o przekroju do 10 cm. Jego kompaktowa konstrukcja umożliwia łatwy transport maszyny i pracę w miejscu ścinania gałęzi. Wyposażony jest w paliwooszczędny i przyjazny dla środowiska silnik Honda GX 390 o mocy 11 KM, którego jakość i moc zapewniają łatwe oraz natychmiastowe uruchomienie maszyny w każdych warunkach. Wyposażony jest także w wygodny podajnik o uniwersalnych rozmiarach (280 × 500 mm) z osłoną, włącznik bezpieczeństwa (natychmiastowe zatrzymanie silnika w sytuacji powstania ew. zagrożenia). Jest stabilny, bezpieczny podczas pracy i łatwy w obsłudze. System tnący składający się z bębna z 2 dwustronnymi ostrzami i noża kontrującego, dzięki czemu sprawnie rozdrabnia surowiec z dużą wydajnością. Natomiast regulowany w pionie komin wyrzutowy ułatwia gromadzenie zrębka w zaplanowanym miejscu, np. skierowaniu go bezpośrednio na taczkę lub przyczepę.

Niskie koszty eksploatacji (czyli niskie zużycie paliwa w połączeniu z mocą silnika i sprawnością wykonywanej pracy) przynoszą wymierne oszczędności w kosztach eksploatacji oraz umożliwiają lepsze zagospodarowanie czasu pracy. Serwisowanie maszyny polega głównie na dokładnej kontroli i konserwacji 2 pasków, ostrzy i przeciwnoża.

 

 

Najnowszy model rębaka GTS 1300zapewnia wiele udogodnień, które zwiększają wydajność maszyny, jeszcze lepiej zapewniają bezpieczeństwo pracy i zwiększają komfort obsługi np. [1]:

• niższy i szerszy wrzut surowca drzewnego jest bardziej ergonomiczny w obsłudze,
• kominy (wylotowy i wlotowy) posiadają łatwiejszy system montażu i demontażu, a także uchwyty mocowania na czas transportu,
• podpory przednie wraz z amortyzatorami zyskały jeszcze lepszą stabilność,
• drążek bezpieczeństwa został wyposażony w antywibracyjne amortyzatory,
• nowa linkowa prowadnica bezpieczeństwa obniża poziom hałasu i zmniejsza wibracje,
• nowe styczniki bezpieczeństwa wraz z osłonami,
• rolka prowadząca pasek,
• lepszy dostęp do koła pasowego ułatwia serwisowanie maszyny.

Tabela 5

Dane techniczne GTS 1300 [1]:

 

Literatura

[1]       ARIES POWER EQUIPMENT Sp. z o.o. – Generalny Dystrybutor maszyn i urządzeń Honda i Orec w Polsce. Materiały prasowe.
[2]       Podemska M.: Utrzymanie dróg. Technologia robót i sprzęt. Krosno: Wydawnictwo KaBe, 2015.