Naprawy bezwykopowe przepustów i przewodów kanalizacyjnych umożliwiają szybkie oraz tanie przeprowadzenie renowacji, i to bez ryzyka powstawania ulicznych korków. Zarządcy dróg często wybierają technologie reliningu i napraw rękawami nasączonymi żywicą. Jak je stosować, by uniknąć problemów wykonawczych, które mogą zwiększyć koszt przeprowadzenia prac?
Przepusty drogowe oraz przewody kanalizacyjne i ściekowe są stale narażone na działanie czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych, które z czasem prowadzą do degradacji obiektów. Sposobem na ich utrzymanie w dobrym stanie jest zastosowanie metod napraw bezwykopowych (ang. no dig – bez kopania) które pozwalają na szybkie i stosunkowo tanie przeprowadzenie niezbędnych modernizacji, a jednocześnie nie utrudniają poruszania się po drodze (jeśli już, to w niewielkim stopniu). Tego typu remonty nie wymagają wprowadzania objazdów, które zawsze napotykają opór ze strony kierowców i przyczyniają się do większego zużycia paliwa. Oprócz aspektów finansowych i społecznych rezultatem stosowania metod bezwykopowych jest również pozytywny wpływ na środowisko – nie zachodzi bowiem potrzeba zakupienia nowych materiałów, ani znaczącego ingerowania w okoliczny krajobraz, co ma miejsce w przypadku głębokich prac ziemnych. Przeprowadzenie renowacji technologiami bezwykopowymi nie zawsze jest jednak możliwe. Artykuł stanowi pierwszą część cyklu, w którym omawiamy przykładowe technologie – relining i stosowanie rękawów nasączonych żywicą oraz przedstawiamy analizę przypadków, w których warto skorzystać z tych metod. Przytaczamy również najczęstsze problemy wykonawcze, które mogą znacząco zwiększyć koszty remontu czy wzmocnienia.
Materiały do budowy przepustów tradycyjnych
W Polsce nadal funkcjonuje wiele przepustów wykonanych technologiami tradycyjnymi: z kamienia, cegieł czy betonu niezbrojonego. Kanały kamienne i ceglane są bardzo trwałe oraz odporne na agresywne czynniki chemiczne i biologiczne panujące w stale zawilgoconych przewodach. Ich wadą jest jednak duża szorstkość powierzchni, co wymaga stosowania nieco większych spadków podłużnych niż przy przepustach o nowoczesnej konstrukcji. Niewątpliwą zaletą przepustów kamiennych i ceglanych są ich walory estetyczne, które nawiązują do tradycyjnego budownictwa realizowanego kilkadziesiąt lat temu. W wielu przypadkach jest to cecha pożądana i nie zawsze warto przebudowywać ich na kanały z rur karbowanych, stalowych czy innych, nowszych materiałów. Technologie kamienne, ceglane oraz ceglano- -betonowe były szczególnie chętnie stosowane w budownictwie kolejowym, dlatego wiele przepustów pod starymi torami ma właśnie taką konstrukcję. W XX w. zaczęto coraz częściej budować przepusty o konstrukcji betonowej z dodatkowym zbrojeniem. Pozwala to projektować kanały o większych rozpiętościach, mogące przenosić bardzo duże obciążenia, co ma znaczenie zarówno w budownictwie drogowym, jak i kolejowym. Jednocześnie beton zbrojony umożliwia
wykonywanie przepustów o dowolnie zaprojektowanym przekroju poprzecznym. Pozwala to racjonalnie dostosować geometrię i pole przekroju poprzecznego do rzeczywistych potrzeb – wielkości przepływu wody i ścieków oraz rodzaju zwierząt w przypadku przepustów położonych na szlakach migracyjnych. Ze względu na to, że prefabrykacja elementów żelbetowych jest obecnie bardzo zaawansowana, koszty budowy kanałów są niższe, a inwestycje realizowane są szybciej, dzięki skróconemu czasowi montażu prefabrykatów na placu budowy.
Przepusty nowoczesne
Konstrukcje betonowe stosowane są od wielu lat i zapewne nie znikną z rynku budowlanego. W ostatnich kilkunastu latach projektanci i zarządcy dróg coraz częściej sięgają jednak po inne materiały, bardziej konkurencyjne w stosunku do ciężkiego betonu zbrojonego. Do budowy przepustów i kanałów miejskich stosuje się często rury kamionkowe lub z blachy falistej (stalowej, aluminiowej, z dodatkowymi powłokami zabezpieczającymi itp.), rury zbrojone włóknami szklanymi (tzw. GRP) oraz kanały z polietylenu o wysokiej gęstości (PEHD). Materiały te zapewniają bardzo dobre parametry spływu wody i ścieków ze względu na mały współczynnik tarcia i niskie lub zerowe straty przepływu na łączeniach elementów składowych przepustów i kanałów. Najczęściej stosowane są przepusty o konstrukcji kołowej (szczególnie przy małych powierzchniach przekrojów poprzecznych), niekołowe lub ramowe (głównie konstrukcje żelbetowe). Przepusty mogą być całkowicie zamknięte lub mieć otwarte dno. Wybór geometrii przekroju i sposobu posadowienia zależy od obliczeń hydraulicznych i obciążeń występujących nad przepustem. Kanały żelbetowe są konstrukcjami samonośnymi, natomiast przepusty z popularnych rur karbowanych obwodowo przenoszą obciążenia, pracując jako powłoki stalowo/tworzywowo- -gruntowe (tzw. przesklepienie gruntu).
Przepusty mogą być całkowicie zamknięte lub mieć otwarte dno. Wybór geometrii przekroju i sposobu posadowienia zależy od obliczeń hydraulicznych i obciążeń występujących nad przepustem.
W przypadku nowoczesnych przepustów ich trwałość w dużej mierze zależy od jakości wykonawstwa nie tylko samego łączenia rur, lecz przede wszystkim od dokładności budowy jego fundamentu, obsypki i zasypki. Zaletą przepustów z tworzyw sztucznych, rur stalowych czy kamionki jest również
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
