Kostka granitowa jest niesamowicie trwała i estetycznie bardzo efektowna. Choć niemożliwe jest wykorzystanie jej do budowy dróg szybkiego ruchu – ze względu na niedostateczny komfort jazdy przy wyższych prędkościach – to są takie rejony i takie drogi, do których materiał ten pasuje idealnie.
Historia i etymologia nazwy „bruk” sięga polskich rękopisów z XV w. W Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego znajduje się zapis datowany na 1437 rok: „camyonna droga vel brukowanye licostratus (pro litostratus)”. Pierwsze brukowane drogi powstały w II–III w. p.n.e. W następnych wiekach utwardzanie nawierzchni stało się coraz bardziej pożądane i konieczne z powodu rozwoju miast, ich rozbudowy, a także nadawania niektórym ulicom specjalnego charakteru, np. sakralnego. Najstarsze i najlepiej zachowane drogi brukowane znajdują się w Rzymie. W rzymskich Pompejach jezdnię pokrywano nawierzchnią z płyt wapiennych lub trachitowych – były to starannie do siebie dopasowane wielokąty. Nawierzchnię urozmaicano fakturą – np. chodniki brukowano małymi kamykami lub stosowano nawierzchnię betonową. Bruk kamienny z nieregularnych wieloboków wyrabiano z twardego bazaltu, lub marmuru. Natomiast płyty prostokątne wyrabiano na ogół z tufu lub innego materiału pochodzenia wulkanicznego – np. brekcji (zlepu skalnych okruchów spojonych lawą). Używano także trawertynu.
Elementy kamienne
Drogi te nie były jednak wygodne i wymagały częstych napraw. Kamień ułożony wprost na gruncie nie gwarantował trwałości nawierzchni ani jej estetyki. Na początku XIX w. zaczęto więc stosować podbudowę pod bruk w postaci mieszanki żwiru, tłucznia, a nawet odłamków cegieł z gruboziarnistym piaskiem i gruntem. Dużym postępem było wprowadzenie kamienia polnego rozbijanego do kształtu kostki. Nie było to jednak najtrwalsze rozwiązanie, bowiem nietrwały kamień polny po pewnym czasie użytkowania zaokrąglał się i znów upodabniał do „kocich łbów”. Wielkim przełomem było wprowadzenie przez budowniczego Gravenhorsta w 1885 r. nawierzchni z kostki granitowej, która – jak podawano – jest „prawie nieograniczenie trwałą nawierzchnią”.
Elementy kamienne na potrzeby drogownictwa zostały zmodyfikowane i dostosowane do coraz większych wymogów estetycznych i eksploatacyjnych, a także ułatwiających budowę tego typu nawierzchni. Najbardziej popularne elementy granitowe to krawężniki kamienne oraz kostka kamienna. Krawężniki – ze względu na swoją trwałość oraz wytrzymałość na ścieranie i uszkodzenia – powszechnie stosowane są na obiektach mostowych.
Powrót do przeszłości
Do niedawna kostka brukowa w śródmieściach i starych dzielnicach miast była zamieniana na nawierzchnię asfaltową. Bardzo często traktowano ją jako bardzo dobrą podbudowę i jedynie przykrywano warstwami masy mineralno-bitumicznej. Bywało jednak i tak, że nawierzchnia – często uszkodzona – była zrywana i nieodtwarzana, a wymieniana na nowszą konstrukcję asfaltową. Jednak od kilku lat miasta wprowadzają starą myśl architektoniczną i stosują nawierzchnie z elementów granitowych. Przyczyniają się do tego wszelkiego rodzaju programy rewitalizacji ulic i całych dzielnic. Obecnie elementy granitowe to nie tylko kostka brukowa i krawężniki. Technika obróbki kamienia pozwala na wytworzenie różnego rodzaju elementów potrzebnych do budowy dróg. Sama kostka granitowa może mieć różne wielkości i kształty.
Elementy granitowe posiadają doskonałe parametry: największą wytrzymałość na ściskanie (nawet 160 MPa) i brak uszkodzeń w testach na rozmrażanie (beton odpowiednio do 50 MPa i trwałość do 8 cykli na rozmrażanie).
Odmiany kostki granitowej
Dostępne są różne odmiany kostki granitowej: surowo łupana, cięto łupana oraz cięta.
Pierwszy rodzaj – kostka granitowa surowo łupana – to powszechnie spotykana kostka w różnych wymiarach (5, 7, 9, 16 cm) w kształcie sześcianu lub prostopadłościanu. Jej górna powierzchnia w przybliżeniu jest równoległa do dolnej. Możliwe są załamania krawędzi oraz dopuszczalne wgłębienia i wypukłości do 10 mm. Ściany boczne są możliwie prostopadłe do powierzchni górnej.
Drugi rodzaj to kostka granitowa cięto łupana – czyli taka, której boki są łupane, a powierzchnia górna jest prawie całkiem gładka. Taka kostka produkowana jest z określonej grubości płyt.
Trzecią odmianą jest kostka granitowa cięta
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
