Dynamiczny rozwój infrastruktury drogowej często utrudnia lub wręcz uniemożliwia dzikim zwierzętom swobodne przemieszczanie się, powodując liczne skutki ekologiczne i wzrost kolizji drogowych. Zapewnienie zwierzętom bezpiecznej migracji w poprzek dróg może przełożyć się na mniejszą liczbę wypadków, a także przesądzić o przyznaniu dofinansowania z UE. Dotyczy to zwłaszcza płazów, które podlegają ochronie prawnej m.in. w ramach Dyrektywy Siedliskowej.
Jak zmniejszyć liczbę kolizji z udziałem zwierząt? Odpowiedzią jest budowanie prawidłowo wykonanych przejść i wdrażanie szeregu komplementarnych działań.
Infrastruktura drogowa stanowi dla zwierząt barierę ekologiczną. W obrębie niektórych dróg dochodzi do izolacji populacji i siedlisk oraz ograniczenia wykorzystania areałów osobniczych związanych m.in. ze zdobywaniem pożywienia, szukaniem schronienia i dostępem do miejsc rozrodu. Z powodu zahamowania lub ograniczenia migracji i wędrówek gatunki nie kolonizują nowych siedlisk, zostaje ograniczony przepływ genów, a więc obniża się zmienność genetyczna lokalnych populacji, co prowadzi do ich osłabienia oraz stopniowego wymierania. W miejscach przebiegu dróg siedliska fauny ulegają zniszczeniu lub degradacji w wyniku emisji drogowych. Mimo licznych, negatywnych oddziaływań, zwierzęta kierują się naturalną aktywnością i nadal podejmują próby przekraczania drogi. W ten sposób giną kolejne płazy, ptaki, małe i średnie ssaki leśne oraz polno-leśne, a także duże ssaki kopytne i drapieżne, wśród których znajduje się wiele gatunków chronionych.
Drogi życia
Korytarze ekologiczne to obszary umożliwiające przemieszczanie się roślin i zwierząt między siedliskami – to „drogi życia”, pozwalające na egzystowanie mimo niekorzystnych zmian w środowisku. W Polsce wyznaczono sieć korytarzy o znaczeniu lokalnym, regionalnym, krajowym, a nawet europejskim, które są istotne dla większości gatunków zamieszkujących obszary leśne i wodno-błotne. Zachowanie ciągłości korytarzy ekologicznych jest warunkiem utrzymania wysokiego poziomu bioróżnorodności na obszarach prawnie chronionych (m.in. Natura 2000). Niestety, w wielu regionach Polski korytarze ekologiczne są trwale przerywane przez budowę dróg.
Przejścia dla zwierząt
Uniemożliwienie zwierzętom przekraczania dróg oraz ograniczanie swobody przemieszczania przeczy wymogom ochrony przyrody, a jednocześnie implikuje problemy związane z bezpieczeństwem wszystkich uczestników ruchu drogowego. Podstawową metodą rozwiązującą te problemy jest budowa właściwie zaprojektowanych i zlokalizowanych przejść dla zwierząt. Ukierunkowanie ruchu zwierząt w obszarze specjalistycznych obiektów inżynierskich umożliwia bytowanie oraz bezpieczne migracje i wędrówki osobników, których siedliska przecina droga. Przejścia dla różnych grup zwierząt to obecnie podstawowa metoda ochrony fauny i przy drogach szybkiego ruchu,
i na drogach niższych kategorii – często stosuje się tu rozwiązania zabezpieczające przed wtargnięciem zwierząt na jezdnię. W przypadku dróg jednojezdniowych zazwyczaj nie ma potrzeby budowy przejść dla dużych i średnich zwierząt, gdyż wystarczająco skutecznym rozwiązaniem jest możliwość przekraczania drogi po jej powierzchni. W przypadku małych zwierząt, zwłaszcza gatunków o ograniczonej mobilności (takich jak płazy), przejścia są niezbędne właściwie przy każdej drodze. Bez względu na status i parametry drogi, przy inwestycjach obejmujących budowę lub przebudowę obiektów inżynierskich należy zwrócić uwagę na możliwość dostosowania ich do spełniania funkcji ekologicznych. Można w ten sposób uzyskać zespolone przejścia dla zwierząt przy wykorzystaniu niewielkich środków. Dotyczy to w szczególności mostów nad ciekami, przejazdów gospodarczych i przepustów zlokalizowanych w obszarach będących siedliskami lub korytarzami migracji dzikiej fauny. Przejścia dla zwierząt można podzielić ze względu na kilka kryteriów:
- lokalizacji obiektu względem jezdni:
- przejścia po powierzchni drogi (nieogrodzone odcinki drogi),
- przejścia dolne: wiadukty, mosty i przepusty,
- przejścia górne: wiadukty nad drogą;
- przeznaczenia dla określonych grup zwierząt:
- przejścia dla zwierząt dużych,
- przejścia dla zwierząt średnich,
- przejścia dla zwierząt małych,
- przejścia dla płazów;
- funkcji przeznaczonych obiektom:
- przejścia samodzielne, wyłącznie dla celów ekologicznych,
- przejścia zespolone, budowane dodatkowo do innych celów (np. przekroczenia cieku, lokalizacji drogi lokalnej).
Jaki rodzaj obiektu wybrać?
Przejścia po powierzchni drogi to rozwiązanie polegające na pozostawieniu jej odcinków bez ogrodzenia (min. szerokość przejścia – 200 m, zalecana – 500 m). Droga w miejscu przejścia musi przebiegać na poziomie otaczającego ją terenu lub nieznacznie różnić się wysokością rzędnej niwelety. Odcinek powinien być wyposażony w znaki ostrzegawcze (zaleca się rozwiązania niestandardowe), ograniczenia prędkości do 50 km/h (maks. 70 km/h)
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
