Od ponad dwóch dekad wśród samorządów na szczeblu powiatowym i gminnym systematycznie rośnie zainteresowanie nawierzchniami betonowymi. Co roku powstaje ok. 150 km nowych odcinków takich dróg. Według szacunków Stowarzyszenia Producentów Cementu zbudowano już ponad 1500 km nawierzchni betonowych w całej Polsce. Są to odcinki o długości od kilkuset metrów do kilku kilometrów, w zależności od potrzeb i możliwości finansowych. W niniejszym artykule zostaną przedstawione technologie stosowane w budowie nawierzchni betonowych na lokalnych drogach samorządowych.
Typowa konstrukcja nawierzchni sztywnej, czyli betonowej, składa się z trzech warstw: warstwy betonowej, podbudowy i ulepszonego podłoża. Bardzo często nawierzchnie betonowe są układane na drogach szutrowych, które były użytkowane przez wiele lat. Systematyczne wyrównywanie nawierzchni żwirem, tłuczniem lub innymi materiałami stworzyły odpowiednie warstwy podbudowy i zagęszczonego podłoża. Przy niewielkich pracach polegających na wyrównaniu i wyprofilowaniu warstwy podbudowy można z powodzeniem układać na nich nawierzchnie betonowe.
Typowa konstrukcja nawierzchni sztywnej, czyli betonowej, składa się z trzech warstw: warstwy betonowej, podbudowy i ulepszonego podłoża. Bardzo często nawierzchnie betonowe są układane na drogach szutrowych, które były użytkowane przez wiele lat. Systematyczne wyrównywanie nawierzchni żwirem, tłuczniem lub innymi materiałami stworzyły odpowiednie warstwy podbudowy i zagęszczonego podłoża. Przy niewielkich pracach polegających na wyrównaniu i wyprofilowaniu warstwy podbudowy można z powodzeniem układać na nich nawierzchnie betonowe.
TECHNOLOGIA BUDOWY NAWIERZCHNI BETONOWEJ W DESKOWANIU STAŁYM
Podstawową technologią budowy nawierzchni betonowych jest układanie mieszanki betonowej w deskowaniu stałym i zagęszczaniu jej listwą wibracyjną. Jakość nawierzchni, zwłaszcza jej równość podłużna, uzależniona jest od precyzji montażu deskowań. Po ułożeniu nawierzchni wykonuje się teksturowanie za pomocą szczotki. Kolejnym etapem jest pielęgnacja betonu za pomocą preparatów na bazie parafin, które zabezpieczają powierzchnię przed szybkim odparowaniem wody. Po związaniu i uzyskaniu przez beton odpowiedniej wytrzymałości nacinane są szczeliny dylatacyjne na głębokość 1/3 grubości nawierzchni. Ostatnim etapem jest wypełniane szczelin bitumicznymi masami zalewowymi (foto 1, 2, 3).
Fot. 1. Układanie mieszanki betonowej w deskowaniu stałym
Fot. 2. Zagęszczanie mieszanki betonowej za pomocą listwy wibracyjnej
Fot. 3. Nacinanie szczelin dylatacyjnych
Fot. 4. Układanie nawierzchni za pomocą rozściełacza do betonu
UKŁADANIE NAWIERZCHNI ZA POMOCĄ ROZŚCIEŁACZA
Technologicznie zaawansowaną metodą budowy lokalnych dróg samorządowych jest metoda, w której wykorzystuje się rozściełacz betonu. Automatyczne sterowanie procesem rozkładania mieszanki betonowej pozwala uzyskać wysoką jakość nawierzchni o bardzo dobrych parametrach równości podłużnej i poprzecznej. Maszyna układa mieszankę betonową i zagęszcza ją w deskowaniu ślizgowym. Ważny jest dobór odpowiedniej konsystencji dla uzyskania równej powierzchni i równych krawędzi nawierzchni betonowej. Wykończenie powierzchni można wykonać za pomocą szczotkowania lub w technologii eksponowanego kruszywa, dla uzyskania dobrej przyczepności i niskiego poziom hałasu. Pozostałe procesy technologiczne, jak pielęgnacja, nacinanie szczelin i ich wypełnianie, są podobne do technologii budowy w deskowaniu stałym (fot. 4, 5).
BETON WAŁOWANY
Kolejną technologią budowy nawierzchni betonowych jest technologia betonu wałowanego. Metoda ta polega na układaniu mieszanki betonowej za pomocą typowych rozściełaczy do mas bitumicznych, a następnie na zagęszczaniu mieszanki za pomocą walców. Ze względu na konsystencję mieszanki betonowej, a jest to konsystencja wilgotna (stosunkowo niewielka zawartość wody i cementu), czas oddania drogi do eksploatacji jest bardzo krótki. Ruch lekki możliwy jest po 2–3 dniach po wykonaniu nawierzchni.
Fot. 5. Teksturowanie nawierzchni za pomocą szczotkowania
Fot. 6. Technologia CCR - Beton Drogowy Kruszbet
Fot. 7. Zacieranie nawierzchni betonowej - technologia CCR - Beton Drogowy Kruszbet
CCR – BETON DROGOWY KRUSZBET
Ciekawą technologią budowy nawierzchni betonowych jest opracowana przez firmę Kruszbet technologia pod nazwą CCR – Beton Drogowy Kruszbet. Technologia polega na układaniu nawierzchni betonowej za pomocą rozściełacza do mas bitumicznych z ciężkim stołem wibracyjnym o minimalnej masie 5 ton. Duża masa stołu połączona z wibracjami umożliwiają odpowiednie zagęszczenie mieszanki betonowej bez konieczności użycia walców drogowych. Po wbudowaniu mieszanka jest zacierana przy użyciu zacieraczki do betonu. Uzyskana nawierzchnia betonowa może być szczotkowana lub można zastosować technologię eksponowanego kruszywa (fot. 6, 7).
PODSUMOWANIE
Przedstawione powyżej technologie budowy nawierzchni betonowych są w praktyce stosowane w budowie lokalnych dróg samorządowych w Polsce. Mają wiele wspólnych cech, jak np. układanie i zagęszczanie mieszanki betonowej, pielęgnacja i nacinanie szczelin dylatacyjnych. Różnice polegają na stosowanych urządzeniach do zagęszczania – od podstawowej listwy wibracyjnej, przez zautomatyzowane rozściełacze, układarki do mas bitumicznych i walce. Im bardziej zaawansowana technologia, tym bardziej jest podatna na zmiany konsystencji mieszanki betonowej i wymaga większego reżimu technologicznego. Należy jednak podkreślić, że administracja samorządowa ma do wyboru różne rozwiązania technologiczne w zależności od możliwości technicznych, oczekiwanej jakości drogi i kosztów budowy. Wybór jest duży i zawsze można wybrać odpowiednią technologię.