Specustawa drogowa vs. prawo budowlane

Stosownie do obowiązujących przepisów droga jest obiektem należącym do kategorii budowli. Samo pojęcie drogi zostało zdefi niowane w art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (dalej „ustawa o drogach publicznych”), zgodnie z którym przez drogę należy rozumieć budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym. Pasem drogowym, w myśl art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, jest natomiast wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z zarządzaniem drogą. Drogę stanowi zatem obiekt budowlany inny niż budynek i obiekt małej architektury, zlokalizowany w pasie drogowym.

Zasady projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych zostały co do zasady uregulowane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (dalej „Prawo budowlane”). Ze względu na szczególne znaczenie inwestycji drogowych dla rozwoju Polski i w celu uproszczenia ich przeprowadzenia z dniem 10 kwietnia 2003 r. ustawodawca przyjął ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (dalej „Specustawa drogowa”), która weszła w życie dnia 25 maja 2003 r.

W przywołanym akcie prawnym połączone zostały dotychczas odrębne postępowania administracyjne wymagane przed przystąpieniem do realizacji inwestycji drogowej. Postępowanie w sprawie ustalenia lokalizacji drogi publicznej, zatwierdzenie podziałów nieruchomości, zatwierdzenie projektu budowlanego, zezwolenie na wykonywanie robót budowlanych oraz na zajmowanie terenów związanych z budową drogi zastąpiono jedną procedurą, kończącą się decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, stanowiącą podstawę rozpoczęcia robót budowlanych w zakresie budowy drogi publicznej.

Analiza treści przepisów Specustawy drogowej oraz wyznaczenie przez ustawodawcę końcowego terminu jej obowiązywania, który – jak aktualnie zastrzeżono – upływa z dniem 31 grudnia 2020 r., wskazuje, że przywołana regulacja ma charakter epizodyczny, służący osiągnięciu konkretnego celu, jakim jest zwiększenie sieci dróg publicznych w kraju. Jednakże Specustawa drogowa ma wyjątkowy charakter i jej przepisy nie mogą służyć jako podstawa do szybkiego, uproszczonego przeprowadzenia procesu inwestycyjnego w przypadku, gdy nie są spełnione ustawowe przesłanki jej stosowania. Ograniczenie dopuszczalności wydania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej w trybie Specustawy drogowej zostało potwierdzone w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych, w którym stwierdzono, że obowiązkiem organów orzekających jest wnikliwa ocena, czy w danej sprawie